Kolejna historia pasterza szukającego zagubionej w górach owieczki kończy się odkryciem „sezamu” ze skarbem, którym tym razem okazały się zwoje papirusowe należące do średniowiecznej społeczności żydowskiej.
Manuskrypty zostały znlezione w jednej z jaskiń prowincji Samangan w północnej części kraju (znanej z dużej ilości zabytków, często intencjonalnie niszczonych przez Talibów). Teksty zaraz po wyeksplorowaniu trafiły do Pakistanu, gdzie zakupili je antykwariusze z Genewy, Londynu, Dubaju i Jerozolimy, obecnie wspólnym wysiłkiem Biura Premiera Izraela oraz żydowskich potentatów finansowych trwają zabiegi mające na celu zgromadzenie zabytków w jednym miejscu.
Teksty, datowane na około 1000 lat wstecz (dzięki datom dziennym znajdującym się na dokumentach), zapisane są w języku judeo-arabskim i judeo-perskim przynależały do lokalnej społeczności Żydów. Miejsce ich składowania było zapewne genizą – rodzajem archiwum, w którym przechowywane były święte teksty, które wyszły z użycia za względu na zniszczenie lub teksty mogące zawierać imię Boga JHWH (takie dokumenty nie mogły ulec desekralizacji lub trwałemu zniszczeniu). Dzięki wcześniejszym odkryciom znalezisko to nie jest odosobnione – znamy analogiczną „skrytkę” z synagogi Ben Ezra w Kairze.
Powyższy zbiór trafił już w ręce specjalistów – językoznawców, którzy określili je jako autentyczne, a zawierają się wśród nich: starożytna kopia Księgi Jeremiasza, nieznane dotychczas dzieło rabina Sa’aida Gaona, prywatne poezje, listy, zapiski gospodarcze (których autorem był miejscowy kupiec). Gmina zamieszkująca prowincję Samangan najpewniej była odłamem Karaitów.
Uczeni wierzą, iż okoliczne jaskinie mogą kryć w swoich zakamarkach pozostałe części genizy (porównując 150 sztuk afgańskich zwojów ze znaleziskiem z Kairu liczonym w setkach tysięcy, istnieje duże prawdopodobieństwo następnych odkryć).
Uczeni z Hebrajskiego Uniwersytetu w Jerozolimie liczą, iż to i podobne mu znaleziska rzucą światło na siatkę handlową stworzoną przez Żydów na trasie sławnego Jedwabnego Szlaku łączącego Azję z Europą.
Archeologia Wschodu 