Datowanie radiowęglowe starożytnych szczątków organicznych ze stanowiska Wadi Debay’an, miejsca położonego kilka kilometrów na południe od Al Zubara na północno-zachodnim wybrzeżu Kataru, przyniosły niespodziewane odkrycia. Według nich ludzie zamieszkiwali terytoria dzisiejszego Kataru już 7500 lat temu.
Wyniki badań zostały przedstawione w zeszłym tygodniu przez archeologa środowiska, panią dr Emmę Tetlow z Katarskiego Instytutu Środowiska. W prezentacji ostatnich odkryć z Wadi Debay’an brali udział także inni członkowie Qatar Natural History Group. Ponadto, projekt jest wspomagany i współfinansowany przez Katarskie Ministerstwo Muzealnicta oraz brytyjski Uniwersytet w Birmingham, kierowany przez dra Richarda Cuttler’a.
Początkowo misja miała utrudnione zadanie, gdyż zastosowanie metod badawczych stosowanych przez archeologów środowiska i przez geoarcheologów na stanowiskach w Katarze była bardzo ograniczana i zakazywana. Jednakże, zmiana tej polityki pozwala w tej chwili na zawaansowane badania geomorfologiczne i sedymentologiczne oraz dostęp do danych instytutów z samego Kataru. Dzięki badaniom oraz udostępnionym danym, naukowcy mogli wykorzystać cały swój potencjał w celu ustalenia miejsc najbardziej dogodnych dla człowieka w starożytności na terenach Kataru.
Zastosowanie technik analitycznych i analiz pyłkowych oraz badania makroskopowe resztek roślinnych i owadów – czyli specjalność dr Tetlow -ujawniły fascynujący materiał, który pozwala na rekonstrukcje klimatu Kataru w V tys. p.n.e.
Datowanie radiowęglowe, częściej znane jako badanie C14, polega na pomiarze szybkości rozpadu izotopu węgla.
Rozpad rozpoczyna się w momencie gdy organizm umiera, i na podstawie pomiarów archeolodzy mogą uzyskać przybliżoną datę jego śmierci. Najczęściej z błędem 50-100 lat dla tego rodzaju i tej wielkości próbek.
„W Europie na terytoriach podmokłych odnajdowane depozyty zawierają idealne próby materiału organicznego, które świetnie nadają się do datowania radiowęglowego – dzięki środowisku beztlenowemu pozostałości te bardzo wolno ulegają rozpadowi i mogą przetrwać tysiące lat” mówi dr Tetlow.
„Kiedy przyjechałam do Kataru pomyślałam sobie – dobrze, jesteśmy na środku pustyni – nie będziemy przecież znajdować tutaj żadnych depozytów z terenów podmokłych. Nawet nie sądziłam, jak bardzo się myliłam! W Wadi Debay’an używamy tzw. „elektrycznego ślimaka”, znanego też jako Sampler Atlas Copco Window. Urządzenie to jest w stanie wiercić bardzo głęboko pod powierzchnię terenu w terenie pokrytym luźnymi kamieniami i piaskiem. Pod nimi okazało się, że istnieją grube warstwy gipsu i osadów organicznych zawierających znaczne ilości interesującego nas materiału!” dodaje Tetlow.
Pierwszym odkryciem była 2,5 metrowej grubości warstwa „starożytnego śmietnika”, gdzie Starożytni pozostawiali ogromne ilości różnego rodzaju odpadów, w tym odpadów organicznych. Odnaleziono tysiące rybich ości i rozdrobnionych szczątków kostnych!
Poprzez zbadanie kości, zwłaszcza maleńkich kości ucha, specjaliści byli w stanie określić, które gatunki ryb były łowione w Zatoce Perskiej 5000 lat przed Chrystusem.
Odkryto również ogromną ilość muszli, w tym muszle ostryg i małży, które zostały przebite i wykorzystane jako ozdoby oraz narzędzia. Wśród odkrytych na „śmietniku” artefaktów, znaleziono także ceramikę.
Kolejnym interesującym znaleziskiem był kieł. Badacze twierdzą, że może on pochodzić od udomowionego psa, ale także może należeć do lisa lub szakala. By jednoznacznie to określić potrzeba więcej czasu i dokładniejszych badań.
Odnaleziono 41 narzędzi kamiennych i krzemiennych, które naukowcy datują na 6000 tys. p.n.e. Te drugie w większości są wykonane z krzemienia czekoladowego. Prócz narzędzi odkopano również 141 malowanych fragmentów ceramiki Ubaid. Wykonana została prawdopodobnie w podobnym okresie co narzędzia, tyle że na terenie dzisiejszego Iraku.
Badacze mogą się także poszczycić dosyć niecodziennym odkryciem archeologiczno-kosmicznym. Wśród artefaktów odkryto bowiem dwa fragmenty żelaznego meteorytu.
Kolejnym już znaleziskiem był pochówek. Mimo, iż klimat w Katarze nie pozwala na to, by kości się zachowały, ich rozdrobnione fragmenty zostały z pochówku wyjęte i poddane analizie.
Badacze odnaleźli także potwierdzenie, iż musiał tędy przebiegać szlak handlowy. Analiza odkopanego na stanowisku obsydianu potwierdziła, iż pochodzi on z gór Taurus w odległej Turcji.
Badania środowiskowe wykazały, że w okresie neolitu klimat w tym miejscu był dużo bardziej wilgotny niż obecnie, a poziom morza był sporo wyższy. Dr Tetlow powiedziała, że daty radiowęglowe wskazują na nieprzerwaną ludzką obecność w tym miejscu pomiędzy neolitem a późną epoką brązu.
Ostatnim ciekawym odkryciem są mury, które, według ostatnich badań, znajdowały się na samym brzegu i w płyciznach wód Zatoki Perskiej. Według naukowców mogą być to pozostałości starożytnych pułapek na ryby.
„Do ubiegłego roku nie znano ani jednej pozostałości roślinnej lub makropozostałości owadów na stanowisku archeologicznym w Katarze i okolicach. Teraz odkryliśmy je i co więcej są one datowane na V tys. p.n.e.!” mówi dr Tetlow.
Organiczne resztki owadów, roślin, drewna oraz okrzemek – mikroskopijnych organizmów jednokomórkowych – pozwalają na zdobycie mnóstwa informacji o klimacie, faunie i florze w tym regionie. I to wszystko tylko dzięki mikroskopowi i próbkom.
Wykopaliska i badania naukowe w Wadi Debay’an będą kontynuowane pod koniec roku 2011 i w roku 2012. Dr Tetlow ma nadzieje na kolejne wspaniałe odkrycia w Katarze, które będą mogły powiedzieć jeszcze więcej na temat historii i środowiska tego pięknego, pustynnego kraju.
Na podstawie artykułu z Gulf Times
Archeologia Wschodu 