W dniu dzisiejszym Archeologia Wschodu pragnie przedstawić artykuł Katarzyny Pawłowskiej, studentki V roku archeologii w Instytucie Archeologii UW.
Niezwykłe odkrycia ostatnich lat na Malcie!
Malta. Na tej małej wyspie na Morzu Śródziemnym w ostatnich latach odnaleziono wiele ciekawych i przyciągających uwagę znalezisk.
Początki cywilizacji tego wyspiarskiego kraju sięgają V tysiąclecia p.n.e. Wyspa przez wszystkie stulecia przechodziła z „rąk do rąk” – osadnicy pochodzący z Sycylii, Fenicjanie, Kartagińczycy, Rzymianie, Arabowie, a w późniejszych latach Brytyjczycy. Ze względu na swoje wyjątkowe położenie dzisiejsi archeolodzy mogą dokonywać zaskakujących odkryć.
W ostatnich latach w pozostałościach megalitycznej świątyni (miejscu kultu) znalezionej w miejscowości Tas- Silg (południowo – wschodnia część wyspy) dokonano zdumiewającego odkrycia.
Sama świątynia użytkowana była od czasów neolitu do IV w. n.e. – w okresie fenicko-punickim świątynia poświęcona była bogini Asztarte, w okresie rzymskim bóstwu Juno, aż stała się świątynią bizantyjską. Włoscy archeolodzy z Uniwersytetu La Sapienza odkryli kamień – agat, na którym znajdował się napis zapisany pismem klinowym datowany na około XIII w. p.n.e. Według odkrywców kamień (w kształcie półksiężyca) lub zabytek, którego był częścią, poświęcony był bogowi księżyca Sinowi, czczonemu w Nippur w starożytnej południowej Mezopotamii. Prawdopodobnie był on wotum złożonym wcześniej w świątyni w Nippur. Malta jest więc najdalej wysuniętym na zachód miejscem, gdzie odkryto znalezisko pochodzące z Mezopotamii z inskrypcją zapisaną pismem klinowym.
Jak kamień mógł dostać się na wyspę? Tego nie wiadomo. Odkrywcy, uważają że mógł dostać się na nią po splądrowaniu świątyni w Nippur dzięki kupcom cypryjskim bądź mykeńskim jeszcze w starożytności. Według interpretacji ks. Wernera Mayer’a z Papieskiego Instytutu w Rzymie kamień mógł dostać się na Maltę za pośrednictwem pielgrzymów wracających ze świętego „Miasta Księżyca” – czyli właśnie Nippur.
Zagadką pozostaje fakt, że w Mezopotamii nie odnaleziono innych zabytków wykonanych z agatu. Może to sugerować, że tak rzadki monument musiał być niezwykle cennym materiałem użytym jako wotum i wydaje się być unikatową darowizną dla świątyni.
Pochodzenie samego agatu nie jest znane ale najbliższe miejsca wydobycia tego półszlachetnego minerału znajdowały się na wschód od Mezopotamii, a najdalej wysuniętym punktem były Indie. Ciekawostką jest fakt, iż w starożytności na południu Sycylii także wydobywano ten minerał. Nawet nazwa kamienia – agat, pochodzi od rzeki znajdującej się na Sycylii – Achates (współcześnie Dirillo). W związku z tym wysunąć można inną hipotezę o obecności tego kamienia na Malcie. Może było to wotum pielgrzyma z terenów Malty lub Sycylii który złożył go w Nippur, a ten w czasach zniszczenia i splądrowania świątyni wrócił na wyspę.
Kolejnym interesującym znaleziskiem ostatnich lat były niezwykłe grobowce wykute w skale. Odkrycia dokonano w czasie trwania prac podczas budowy szpitala w miejscowości Zejtun w południowej części Malty. Towarzystwo Archeologiczne, którym kieruje prof. Anthony Bonnano odkryło znajdujące się na dużej przestrzeni skupisko grobowców skalnych w pobliżu miejsca (Barrani) gdzie w latach 60-tych ubiegłego wieku już odnaleziono pierwsze takie grobowce. Nowe znalezisko prawdopodobnie pochodzi z czasów punickich, rzymskich oraz czasów wczesnego Chrześcijaństwa (mniej więcej od 500 r. p.n.e. do 500 r. n.e.). Jak podają nieoficjalne źródła w skupisku grobowców mogło znajdować się ponad 70 pochówków z tego okresu.
Malta jest wyspą, o której niewiele się mówi w kontekście archeologii szeroko pojętego rejonu Morza Śródziemnego, dlatego warto zwrócić na nią uwagę. W niedalekiej przyszłości okaże się co mogą przynieść kolejne sezony wykopaliskowe na maltańskich stanowiskach.
Ilustracje:
Miejsce wykopalisk
Położenie nekropoli
Grobowce
Źródła:
http://www.culturaitalia.it/opencms/en/contenuti/focus/focus_1072.html
http://wirtizzejtun.com/2012/04/20/archaeology-more-tombs-discovered-at-zejtun/
A._Cutajar_N._et_al._2012._The_Zejtun_Villa_and_its …
Archeologia Wschodu 